Historia miejscowości Chabielice, okres średniowiecze – rok 1939

Celem artykułu jest zapoznanie z historią naszej „Małej Ojczyzny” jaką są Chabielice. Wiadomości, które są, przedstawione w niej nie jest łatwo znaleźć przeciętnemu mieszkańcowi, a niewątpliwie są one interesujące i często zaskakujące czytelnika. Dlatego postarałem się zebrać, jak najwięcej materiałów j przedstawić je w artykule. Źródłem zamieszczonych informacji o XX wieku są relacje naocznych świadków. Zachęcam do lektury. Historia nie jest nudna.

Osiedle położone było na lewym brzegu Krasówki (tereny kopalni KWB Bełchatów, odkrywka „Szczerców”). Składało się kilku chałup zbudowanych z bali drewnianych. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, myślistwem oraz rybołówstwem. Na terenie osady archeolodzy odnaleźli naczynia gliniane, przedmioty codziennego użytku wykonane z brązu oraz duże ilości narzędzi krzemiennych. Do najciekawszych znalezisk należał potężny dzban (wielkości dorosłego mężczyzny) w którym prawdopodobnie przechowywano zboże.

Osada otoczona była ostrokołem wykonanym z bali drewnianych. Okoliczne cmentarzyska, ukryte pod małymi pagórkami, kryły w sobie dziesiątki grobów. Wszystkie wyglądały podobnie. Na wierzchu warstwa, dużych, płaskich kamieni. Pod spodem resztki stosu pogrzebowego oraz urny z prochami zmarłych. W tamtych czasach do grobów wkładano narzędzia, którymi zmarły posługiwał się za życia. W grobach kobiet znaleziono np. grzebienie i nożyce. W grobach mężczyzn znajdowano groty strzał i włóczni. Tytko w jednym grobie znaleziono pełne wyposażenie wojownika wraz z hełmem i tarczą. Prawdopodobnie był on wodzem. Na pozostałościach po dawnych mieszkańcach nie znaleziono nowszych znalezisk. Być może ludność ta dostała się w zasięg niszczycielskiego najazdu Scytów, którzy na przełomie VI i V w? p.n.e. wyruszyli ze stepów nad czarnomorskich i Niziny Węgierskiej. Hordy Scytów, które spaliły Biskupin, mogły przechodzić przez nasze tereny…

Przez następne wieki okolice zamieszkiwały różne grupy ludności. Jednak okoliczności nie sprzyjały osiadłemu trybowi życia. Kiedy na zachodzie Europy rozwija się Imperium Rzymskie, w nasze rejony zaczęły przemieszczać się plemiona germańskich Wandalów i Burgundów, które następnie, zachęcone bogactwami Rzymian, przeniosły się w III w. n.e. w pobliże ich granic.

Około 500 r. n.e. na tereny centralnej i 'wschodniej Polski wkroczyli Słowianie, którzy wypełnili lukę po odchodzących Germanach. Dorzecze Warty (Krasówka jest jego częścią) znalazło się w zasięgu ekspansji dwóch największych plemion polskich: Polan ? Wiślan. Ostatecznie przewagę zdobywają Polanie.

Pierwszy historyczny władca Polski -Mieszko i dziedziczy po ojcu nasze tereny (960 r. n.e.). Kontrolę nad nimi sprawuje z grodu Sieradz. Kiedy w 1138 r. umiera Bolesław Krzywousty, dochodzi do rozbicia dzielnicowego. Ziemia Sieradzka dostaje się w ręce seniora Władysława II Wygnańca. Jednak dochodzi do bratobójczych wojen, które ciągle zmieniały mapę polityczną Polski. Od 1177 r. rządzi tym! terenami Kazimierz Sprawiedliwy z Krakowa, a od 1229 r. książę Mazowsza i Kujaw – Konrad Mazowiecki.

W XII l wieku Polska były celem najazdów tatarskich. Podczas jednego z nich (1287/1288) Tatarzy jadąc od strony Częstochowy na Sieradz musieli przechodzić przez nasze rejony. Może stad wzięła się nazwa wsi „Tatar”? W 1304 r- powraca z wygnania Władysław Łokietek i jednoczy ziemie polskie. Już dwa lata później Ziemia Sieradzka przyłącza się do jego państwa. Panowanie ostatnich Piastów i Jagiellonów to okres szybkiego rozwoju gospodarczego Polski.

W tym też okresie pojawiają się pierwsze zapiski o Chabielicach. Pierwsze wzmianki na temat Chabielic ( Chabyelcze) związane są z parafią Rząśnia i pochodzą z końca XIV wieku (1393 r.). Mieszkańcy naszej wsi nie mieli własnego kościoła. Z kościołem związana jest także sprawa sądowa z 1459 roku. Ksiądz z kościoła filialnego z Osin, pobierał od chłopów z Chabielic ofiary j udzielał sakramentów, na co nie miał pozwolenia arcybiskupa i proboszcza z Rząśni. Wyrok sądu nakazał mu wszystkie pieniądze zwrócić ?Chabyelcze” były bardzo małe. Wykazy podatkowe z 1511 roku podają, że liczyły 7 rodzin kmieci (ok- 40 mieszkańców) posiadających łącznie 6 łanów( ok. 60 – 70 ha). Właścicielem wsi był szlachcic Stanisław Ćhabielski W tamtym okresie szlachta fundowała kościoły. W Chabielicach początkowo jest to kościół filialny. Rodzina Chabielskich ufundowała go w 1597 roku. Być- może pożar strawił ten kościółek bo już w 1643 roku Maciej Chabielski funduje następny, a przy nim szkółkę parafialną z jednym nauczycielem. Rok 1649 jest bardzo ważny, gdyż Chabielice staja, się samodzielną parafią.

Z danych{Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, W-wa 1880 t,1, s. 537} dowiadujemy się, że w 1776 roku Konstancja z Jordanów – Walewska ufundowała nowy kościół modrzewiowy. Wieś, folwark, gmina i parafia Chabielice posiadały: ziemie chłopów – 2228 mórg ( 1 morga – 0,56 ha), ziemie szlacheckie (folwark) -1868 mórg, ziemie kościelne – 43 morgi, lasy – 690 mórg, stawy — 2 morgi, młyn wieczyste – dzierżawny oraz gorzelnię. W 1827 roku w 34 gospodarstwach mieszka 249 mieszkańców ( średnio 7 osób na 1 dom).

W latach 1907-1908 dziedzic sprzedaje folwark mieszkańcom. Dawny dworek szlachecki zostaje zamieniony na szkołę l pomieszczenia dla gminy. Tereny po folwarku stają się Kolonią Chabielice- W czasie i wojny światowej powstaje w Chabielicach Ochotnicza Straż Pożarna, która czynnie wspiera s pomaga naszej szkole do dziś. Na kilka lat przed wybuchem wojny OSP ma już swoją orkiestrę dętą. W latach trzydziestych dochodzi do wielkiego pożaru. Rdzenne Chabielice (nie Kolonia)położone na górce (dziś okolice domu Lewańskich i Owczarków) spaliły ssę prawie całe. Winne temu było ciasne zabudowanie terenu. Wieś została odbudowana, a budynki przezornie bardziej rozrzucono.

Historia miejscowości Chabielice, okres 1939 r  – współczesność

Nadchodzi tragiczny rok 1939. Granicy w rejonie Warty i Widawki broniły oddziały ?Armii Łódź”. Na słabe wojsko polskie uderza 10 Armia niemiecka. W czasie kampanii Niemcy spalili kościół modrzewiowy. Powodem było umieszczenie na wieżyczce kościoła zwiadowców Wojska Polskiego. W czasie walk nad Widawką Niemcy zebrali całą ludność wsi i okolicy (200-250 osób)na polu przy drodze na Kieruzele. Wszyscy obawiali się najgorszego, lecz kiedy walki przesunęły ssę dalej okupant pozostawił mieszkańców, Mimo to 5 września 1939 roku Niemcy dokonali egzekucji 3 mieszkańców Chabielic i podróżnego z Piotrkowa na grobli koło młyna (31 sierpnia 1974 roku odsłonięto obelisk z kamienia polnego, z inicjatywy ZBoWiD). W 1941 roku zostaje aresztowany Tomasz Bieniecki – dyrektor przedwojennej szkoły w Chabielicach. Zostaje wywieziony do obozu koncentracyjnego gdzie wkrótce ginie. W czasie okupacji budynek szkoły uległ rozbudowie. Okupant dobudował piętro, gdzie była szkoła niemiecka oraz mieszkania dla niemieckich urzędników. Był też posterunek żandarmerii z 3 celami. Część mieszkańców zostaje wywieziona na roboty do Niemiec.

Okupacja dla Chabielic skończyła się 17 stycznia 1945 roku. Rosyjskie oddziały nadjechały czołgami od strony Częstochowy. Piechota radziecka wpadła do kilku domów koło młyna j zaskoczyła śpiących, zmęczonych uciekaniem, Niemców, Doszło do prawdziwej masakry. Zaskoczeni nie byli w stanie się bronić, a Rosjanie jeńców nie brali. Jedynie jeden żołnierz wroga, ranny, uciekł do lasu lecz i tam został złapany i zastrzelony. Młodzi Rosjanie wzięli odwet za swoje pomordowane rodziny. Ze smutkiem trzeba stwierdzić, ze pośród mieszkańców znajdowali się też zdrajcy i konfidenci.

Po zakończeniu działań wojennych już w 1945 roku rusza 7- klasowa szkoła podstawowa. Odradza się Urząd Gminy (dawniej Gromadzka Rada Narodowa) w budynku szkoły, jest także posterunek milicji. Ośrodek zdrowia znajdował się na przeciw figury -Św. Floriana, zlewnia mleka w dawnej organistówce”, a posterunek milicji na plebanii. Po wyzwoleniu mieszkańcy wsi musieli przymusowo oddawać płody rolne w ramach rekwizycji, W 1968 roku GRN przenosi się do nowo wybudowanego budynku Roto .,Kuźni”(dziś Ośrodek Zdrowia). Chabielice posiadały własną piekarnię. Na miejscu spalonego kościoła mieszkańcy wznieśli drewniany barak, a w latach 1957 ” 1969 postawiono nowy kościół murowany. W 1956 OSP posiada już motopompę, a rok później pierwszy samochód pożarniczy – rosyjski Z!S-5 Następuje szybki wzrost liczby ludności. W Salach 70 we wsi jest 105 domów z 450 mieszkańcami. W tym czasie Chabielice zostają wchłonięte przez gminę Szczerców.

Na początku lat 80 rozpoczyna pracę Kopalnia Węgla Brunatnego ?Bełchatów”. W okolicach naszej wsi umiejscowiona jest druga odkrywka na której trwają prace do dzisiaj, Wpływ kopalni na życie mieszkańców był i jest duży Część musiała zostać wysiedlona. Tereny wokół Chabielic zostały całkowicie osuszone s następuje degradacja środowiska. Krasówka nie jest już spokojną rzeczką, ale głębokim i rwącym kanałem, w którym straciło życie kilka osób. Okoliczne lasy zostały częściowo wycięte. Mieszkańcy stracili własne ujęcie wody głębinowej i muszą teraz płacić za wodę nie zawsze najlepszej jakości. Życie ludzi zostało „wzbogacone” o tąpnięcia ziemi i pojawiające się rysy na murach domów. W związku z uruchomieniem nowej odkrywki w 2002 roku odwiedził nasze okolice premier RP Leszek Miller.

autorem opracowania o historii Chabielic jest Jarosław Pietrzyk